گزارش حلقه تربیتی صالحین شهید پور رحیمی 10/04/92
امام حسین(ع) فرمود:
(من دلائل العالم انتقاده لحدیثه وعلمه بحقائق فنون النظر.)از نشانه های عالم آن است که گفتار و کردار خویش را نقد کند و به تمام ریزه کاریهای امور, آگاهی و شناخت پیدا کند.
جلسه حلقه صالحین شهید پوررحیمی در مورخ 10/04/92 رأس ساعت 12 با تلاوت آیاتی چند از کلام‌ا.. مجید توسط برادر مرادی در دانشکده علوم‌انسانی برگزار گردید در این جلسه که برای بررسی تأثیر برگزاری حلقه‌های صالحین بر عملکرد افراد و درخواست ارائه موضوع برای جلسات آتی برگزار شده بود، همکاران به نوبت به بیان نظرات خود درباره حلقه‌های صالحین بخصوص حلقه صالحین شهید پوررحیمی از لحاظ کیفیت و کمیت موضوعات مطرح شده و نحوه اداره آن پرداخته و ضمن تأیید اکثریتی همکاران از باب موضوعات مطرح شده و نحوه برگزاری، یکی دونفر از همکان نیز عملکرد سرگروه مربوطه را به نقد گذاشته و مواردی مثل 1. عدم هماهنگی با رده‌های بالا برای سرکشی به حلقه مذکور 2. عدم دریافت بودجه برای حلقه جهت اجرای کارهای جانبی فرهنگی و ورزشی و ... پرداختند. در پایان اکثریت همکاران ضمن موافقت با ادامه روند جاری در برگزاری جلسات و استفاده از کارشناسان خبره در پاره‌ای مسائل از حضور خود در جلسات اضهار رضایت نمودند. در اینجا لازم می‌دانم بخاطر موضوع جلسه که کنکاش و نقد حلقه‌های صالحین بود در زیر به تعریف نقد و اصول حاکم بر آن اشاراتی داشته باشم:
نقد ؛ یافتن و نشان دادن است تا اگر کسی خواست، راهش را بیابد و اگر نخواست عذری نداشته باشد و در اصطلاح، وارسی و بررسی نوشتار، گفتار یا رفتاری برای شناسایی و شناساندن زیبایی و زشتی، بایستگی و نبایستگی، بودها و نبودها و درستی و نادرستی آنها است. هدف اصلی یک منتقد از نقد همان هدفی است که یک پزشک در معاینه بیمار دنبال می کند.
● برخی اصول نقد :
اصولی که باید در نقد رعایت کرد به قرار زیر است :
1) معطوف به بهبود امور باشد .
2) از سر خیر خواهی باشد .
3) توام با ارایه اصلاحات پیشنهادی و یا راه حل باشد .
4) توام با ذکر آثار و جنبه های مفید در کنار جنبه های منفی باشد .
5) منتقد خود و نقد خود را نیز نقد و ارزیابی نماید .
6) همراه با استدلال و سند و مدرک باشد .
7) متحجرانه و انعطاف ناپذیر نباشد .
8) واضح و روشن باشد . مبهم ، مغلق و پیچیده نباشد به طوریکه نیاز به مفسر داشته باشد . این اصل در مورد همه‌ی آثار علمی و آموزشی صدق میکند. کتب درسی باید به شیوه ساده و روشن و بدور از ابهام تالیف شوند .
9) احساسی و ایدیولوژیکی نباشد . به این معنا که پیش فرض آن بر نادرست بودن امر مورد نقد قرار نگیرد . به عبارت دگر منتقد نباید جانبداری ایدیولوژیکی خود را در امر انتقاد دخالت دهد .
10) آزمون پذیر و عمومی باشد . به طوریکه دیگران هم بتوانند با استفاده از همان روش و ابزار به همان نتایج مطرح در انتقاد دست یابند . به عبارت دیگر مهمل و بی معنی نباشد .
و...
مفهوم نصیحت
یکی از واژه هایی که به معنای انتقاد سالم است؛ نصیحت (خیرخواهی) می باشد که از واژه های پر کاربرد قرآنی و روایی است. نصیحت از ماده نَصح و نُصح گرفته شده است. نَصح به معنای خالص شدن و خالص کردن؛ و نُصح به معنای خلوص و بی غل و غش بودن است. بنابراین ناصح، کلام و عمل خود را از هر ناخالصی پاک نموده و انگیزهای جز خیرخواهی ندارد و همچنین بدون هیچ گونه غرض شخصی، و صرفاً برای منافع و مصالح فرد یا جمع، اقدام می کند.
عیب جویی و انتقاد
در روایات بسیاری، از عیب جویی و سرزنش مؤمن، به شدت نهی شده است.
امیر مؤمنان علی(ع) می فرمایند:
"... آن کس که جز به حساب نفس خویش پردازد، خود را در تاریکی ها، سرگردان و در هلاکت افکنده است و شیاطین، او را به سرکشی و طغیان می کشانند و رفتار زشت او را در دیده اش زیبا می نمایانند ."
علی رغم اینکه انتقاد در ردّیابی عیوب و ابراز آن به صاحب عیب، مشابه با عیب جویی است، اما منشأ عیب جویی، حسادت و انتقام جویی و خودخواهی و خباثت نفس است، ولی خاستگاه انتقاد، نوع دوستی و عواطف انسانی و تعهّد است. (انگیزه فاعلی) و همچنین هدفی که عیب جو از این کار خود تعقیب می کند، آزاردهی و تخریب شخصیت و در هم شکستن طرف مقابل خویش است، در حالی که غرضِ انتقادگر، اصلاح و زدودن عیوب و رو به کمال بردن شخص مورد انتقاد است.
● چه کسی می تواند نقد کند ؟
آیا هر کسی میتواند هر چیزی را نقد کند ؟ مثلا آیا من میتوانم سمفونی بتهوون را نقد کنیم . منی که در موسیقی دانش ، تجربه و تبحری ندارم ؟ آیا من میتوانم آثار سینمایی فیلم سازان معروف را نقد کنم ؟ آیا من می توانم کتابی در زمینه‌ی خواص میوه جات و سبزی جات نوشته شده است اظهار نظر تخصصی نمایم ؟ بی شک پاسخ این سوالات منفی است . واضح است که منتقد باید خود در زمینه ای که نقد میکند دارای تخصص و تجربه و دانش در خوری باشد که ما او را به عنوان دارو و ارزیاب بپذیریم و داوری و رای زنی او را قبول کنیم .
منابع:
1) نوشته شده توسط داود قصری http://dghassri.blogfa.com/post/3
2) http://www.javanemrooz.com/articles/culture/literature/poem/article-36283.aspx
در پایان، جلسه با نثار صلواتی خاتمه پذیرفت.
