رشته علوم و مهندسی باغبانی
| معرفی رشته علوم و مهندسی باغبانی |
| باغبانی (Horticulture) به علم، فن و هنر پرورش، تولید و نگهداری میوه، سبزی، گل و گیاهان زینتی و گیاهان دارویی اطلاق می شود. یکی از بخش‌های پویا و تخصصی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی است گروه آموزشی مهندسی علوم باغبانی دانشگاه محقق اردبیلی به منظور تربیت نیروی انسانی متخصص در این بخش با همکاری جمعی از اعضای محترم هیات علمی در سال ۱۳۸۵ با پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی علوم باغبانی تاسیس گردید. در سال ۱۳۸۷ پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد و در سال ۱۳۹۳ پذیرش دانشجو در مقطع دکتری صورت گرفت همچنین در سال ۱۳۹۱، رشته مهندسی فضای سبز در مقطع کارشناسی راهاندازی گردید. در حال حاضر گروه در دو رشته کارشناسی، پنج گرایش کارشناسی ارشد و دو گرایش دکتری تخصصی اقدام به جذب دانشجو میکند. گروه علوم باغبانی هم اکنون دارای ۱۰ عضو هیات علمی و دو کارشناس می باشد. رشته و گرایش‌های دپارتمان باغبانی ۱-مقطع کارشناسی: دوره کارشناسی شامل دو رشته مهندسی علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز است ۱-۱- مهندسی علوم باغبانی باغبانی یکی از بخش‌های مهم کشاورزی است که سهم عمده‌ای در تولید محصولات گیاهی و ایجاد اشتغال در کشور دار محصولات باغبانی در تامین مواد غذایی و سلامت جسم و روح انسان نقش دارند از این رو به منظور تولید و ارتقای دانش و فناوری و پرورش متخصصین مورد نیاز این بخش لازم است رشته‌ای باغبانی در مجموعه علوم کشاورزی تاسیس و اجرا گردد. رشته علوم و مهندسی باغبانی شاخه‌ای از کشاورزی است که دربرگیرنده دانش فن و هنر تولید، پرورش، اصلاح و بازار رسانی گیاهان و محصولات باغبانی است گیاهان و محصولات باغبانی شامل میوه‌ها، سبزی‌ها، گل و گیاهان زینتی و گیاهان دارویی و ادویه‌ای می‌باشند مهمترین ویژگی اغلب محصولات باغبانی که آنها را از محصولات زراعی، جنگلی و مرتعی متمایز می‌سازد این است که معمولاً به صورت تازه یا با کمترین تغییر و تبدیل مورد استفاده انسان قرار می‌گیرند. آموزش در رشته علوم و مهندسی باغبانی برای تربیت کارشناسانی است که به دانش روز مجهز بوده و بتوانند با تاکید بر حفظ محیط زیست در جهت بالا بردن کیفیت و کمیت محصولات، احداث و نگهداری و توسعه محصولات باغبانی موثر باشند. ۱-۲-مهندسی فضای سبز رشتیه مهندسی فضای سبز (Landscape engineering ) تخصصی بین رشته‌ای علوم (باغبانی و معماری) است که دربرگیرنده دانش فن و هنر طراحی فضاهای سبز، کشت و نگهداری گیاهان این فضاها است فضاهای سبز شامل پارک‌ها و بوستان‌ها و کلیه محوطه‌های سبزی است که به منظور زیباسازی و ارتقای کیفیت زندگی انسان مورد استفاده قرار می‌گیرند. فضای سبز از منظر زیبایی شناسی و افزایش بهبود کیفیت محیط زندگی مورد توجه بشر بوده است از ابتدای قرن بیستم توجه و تاکید بر عمومی‌سازی فضاهای سبز شهری به منظور بهبود محیط زندگی در جوامع صنعتی از اروپا شروع و به کل جهان گسترش یافت چون در کشور ایران نیز با توجه به گسترش شهرها، محیط‌های صنعتی، آلاینده‌های محیطی و صوتی افزایش یافته و از طرف دیگر تغییرات اقلیمی نیز به افزایش خشکسالی منجر شده است لذا بدین منظور وجود رشته‌ای دانشگاهی برای تربیت کارشناسان فضای سبز در آموزش عالی مورد توجه قرار گرفت. آموزش در رشته مهندسی فضای سبز برای تربیت کارشناسانی است که بتوانند در جهت شناسایی مطلوب، شرایط محیط زیست شهرها و مناطق صنعتی و با بهره‌گیری از اصول طراحی و مدیریت فضاهای سبز در جهت بهبود کیفی اینگونه محیط‌ها برنامه‌ریزی و اقدام نمایند به طوری که علاوه بر زیباسازی محیط شرایط زیستی انسان را در محیط‌های تنش زای جوامع صنعتی بهبود بخشند یکی از مهمترین فعالیت فارغ التحصیلان این دوره طراحی باغ و پارک و فضای سبز شهری و نظارت و اجرای طرحهای فضای سبز، چمن کاری و گل کاری است. ۲- مقطع کارشناسی ارشد دوره کارشناسی ارشد رشته علوم و مهندسی باغبانی به منظور آموزش‌های تکمیلی و روش‌های پژوهشی در حوزه فیزیولوژی و تولید، اصلاح، فناوری بذر، بیوتکنولوژی و نگهداری و مسائل پس از برداشت محصولات باغبانی در ۵ گرایش‌های زیر ایجاد شده است: ۲-۱- درختان میوه: میوه‌ها، محصولات گیاهان چوبی و یا علفی چند ساله هستند که معمولاً از قسمت‌های مختلف گل حاصل می‌شوند. بر اساس شرایط اقلیمی مورد نیاز به گروه‌های معتدله، نیمه گرمسیری و گرمسیری تقسیم بندی می‌شوند و به طور مستقیم و یا با حداقل فرآوری برای تغذیه انسان مورد استفاده قرار می‌گیرند. ۲-۲- سبزی‌ها: مجموعه گیاهان یک ساله یا چند ساله علفی هستند که از اندام‌های مختلف آنها به صورت خام و یا با حداقل فرآوری برای تغذیه انسان استفاده می‌شود. بر اساس اندام قابل مصرف، سبزی‌ها را به گروه‌هایی نظیر سبزی غده‌ای- ریشه‌ای ( سیب زمینی، پیاز، سیر، هویج، چغندر لبویی و...) ، سبزی‌های برگی - ساقه ای ( کاهو، کلم‌ها، ریحان، جعفری و...) و سبزی های میوه‌ای- دانه‌ای (کدوئیان، صیفی جات، لوبیا سبز، نخود فرنگی، ذرت شیرین و...) تقسیم بندی می‌کنند. قارچ‌های خوراکی به طور مرسوم در زیر مجموعه سبزی‌ها مورد تحقیق و آموزش قرار می‌گیرند. ۲-۳- گیاهان زینتی: شامل مجموعه گیاهانی هستند که از آنها برای زیباسازی و تلطیف محیط زندگی و آرامش روانی انسان استفاده می‌شود. این گیاهان معمولاً برای زیباسازی فضاهای بسته (شامل گیاهان شاخه بریده، گلدانی و آپارتمانی) و یا فضاهای باز (شامل گیاهان باغچه‌ای، درختان و درختچه‌های زینتی، پیچ‌ها، چمن‌ها، گیاهان پوششی.) مورد استفاده قرار می‌گیرند. ۲-۴- گیاهان دارویی: شامل مجموعه گیاهانی هستند که اندام‌های مختلف آنها به دلیل دارا بودن مواد موثره برای درمان و یا پیشگیری از بیماری‌ها و مصارف ادویه‌ای و عطری به طور مستقیم و یا فراوری شده مورد استفاده قرار می‌گیرند. ۲-۵- تولید محصولات گلخانه‌ای: با توجه به مزیت‌ها و پتانسیل‌های تولید گلخانه‌ای محصولات باغبانی در جهت افزایش راندمان استفاده از مواد اولیه (آب، زمین و کود) و مقابله با تنگناهای موجود (کمبود آب، شوری خاک و تنش های دیگر) این روش تولید در جهان و ایران مورد توجه ویژه و گسترش قرار گرفته است. در تولید گلخانه‌ای محصولات باغبانی مباحث و نکات جدید و ویژه‌ای از جمله نکات فنی مربوط به سازه گلخانه و سیستم‌های همراه آن، مدیریت اقلیم گلخانه، فیزیولوژی گیاهان در گلخانه، تربیت و هرس خاص، مدیریت ویژه آفات و بیماری‌ها و غیره مطرح می‌شوند که در این گرایش از کارشناسی ارشد باغبانی با تمرکز و تعمق بیشتری مورد بحث و آموزش قرار می‌گیرند. ۳-مقطع دکتری دوره دکترا علوم و مهندسی باغبانی بالاترین مقطع تحصیل است که شامل پیشرفته‌ترین دستاوردهای علوم و فناوری در زمینه تولید، نگهداری و اصلاح محصولات باغبانی است. دوره دکتری رشته علوم و مهندسی باغبانی شامل دو گرایش است: ۳-۱- گرایش فیزیولوژی تولید و پس از برداشت گیاهان باغبانی: هدف از این گرایش تربیت متخصصینی است که با تعمق در مفاهیم و موضوعات مختلف فیزیولوژی گیاهی، کسب اطلاعات کاربردی لازم و بهره‌گیری از آخرین پژوهش‌ها بتوانند نیازهای علمی و تخصصی کشور را در چرخه کامل تولید تا بازار رسانی و مصرف محصولات مختلف باغبانی( میوه‌ها، سبزی‌ها، گیاهان زینتی، گیاهان دارویی) را تامین نموده و در جهت رفع تنگناها، توسعه و بکارگیری مناسب منابع و افزایش کمیت و کیفیت محصولات و فرآورده‌های باغبانی اقدام نمایند. مباحث این گرایش شامل مباحثی نظیر تولید و فراوری بذر گیاهان باغبانی، شناخت و کاربرد مباحث پایه‌ای فیزیولوژی در تولید محصولات باغبانی، مکانیسم‌های فیزیولوژی جذب، رشد و عملکرد گلدهی، تنش، فیزیولوژی و تکنولوژی پس از برداشت محصولات باغبانی می‌باشد. ۳-۲- گرایش اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهان باغبانی: هدف از این گرایش تربیت و تقویت بنیه علمی متخصصینی است که با کسب اطلاعات و مهارت‌های مختلف در حوزه اصلاح، مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی گیاهی و بهره‌گیری از آخرین دستاوردها و پژوهش‌ها ضمن تامین نیازهای علمی و تخصصی کشور در زمینه اصلاح و بهنژادی گیاهان باغبانی قادر به طراحی، مدیریت و به سرانجام رساندن پروژه‌های اصلاحی باشند. در این گرایش مباحث و مفاهیمی نظیر ژنتیک و مهندسی ژنتیک، بیوفورماتیک، روش‌های آماری مورد نیاز، تکنیک‌های مختلف بیوتکنولوژی و روش‌های اصلاحی با تکیه و تاکید بر گیاهان و محصولات باغبانی مورد توجه و تعمق قرار می‌گیرند. فارغ التحصیلان این گرایش توانایی لازم جهت رفع مشکلات ارقام محصولات باغبانی را از طریق پایه ریزی و پیشبرد برنامه‌های اصلاحی خواهند داشت. تعلیم و تربیت نیروهایی که بتوانند در بالاترین سطح علمی فعالیت نمایند در همه علوم و از جمله باغبانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. نیاز روزافزون به فرآورده های باغبانی از یک سو و محدودیت های منابع تولید از سوی دیگر کاربرد علم و فناوری برای افزایش عملکرد به ازای واحد مصرف نهاده و افزایش کیفیت را بیش از پیش ضروری ساخته است. بنابراین علم و فناوری مورد نیاز کشور در این رشته تنها با بهره گیری از نتایج پژوهش‌های جدید در جهت حل مشکلات و مسائل باغبانی کشور میتواند شکل بگیرد. نقش و توانایی دانش آموختگان باغبانی ۱- مدیریت باغات و گلخانه ها: فارغ‌التحصیلان باغبانی می‌توانند به عنوان مدیر یا ناظر فنی در باغات و گلخانه‌هایی که خود تأسیس می‌کنند فعالیت کنند. ۲- مشاوره‌های کشاورزی:بسیاری از متخصصین این حوزه در نقش مشاورین باغبانی بهویژه در حوزه‌های مربوط به کشت، پرورش و مدیریت تغذیه محصولات باغبانی فعالیت نمایند ۳- فروشگاه‌های کشاورزی و واحدهای تولیدی: فروشگاه‌های محصولات کشاورزی، تولید بذر و نهال، و واحدهای فرآوری محصولات باغی از دیگر حوزه‌های کاری این رشته هستند ۴-استخدام در سازمان‌های دولتی: بسیاری از فارغ‌التحصیلان در نهادهای دولتی مرتبط با کشاورزی، مانند وزارت جهاد کشاورزی، مراکز تحقیقاتی، و دانشگاه‌ها به عنوان کارشناس یا پژوهشگر فعالیت می‌کنند. ۵-آموزش و پژوهش: تدریس و پژوهش در دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی نیز یکی دیگر از فرصت‌های شغلی فارغ‌التحصیلان این رشته است. ۶- محاسبه، ساخت و اجرای گلخانه های تولید گل و سبزی، ۷- نظارت و اجرای طرحهای فضای سبز، چمن کاری و گل کاری ۸- تولید نهال و و ایجاد نهالستان و تولید نشا گیاهان باغبانی از طریق فناوری های نوین |
دفعات مشاهده: 2674 بار |
دفعات چاپ: 446 بار |
دفعات ارسال به دیگران: 0 بار |
0 نظر