بسم الله الرحمن الرحیم

  گزارش ششمین نشست تخصصی استادان دانشگاه محقق اردبیلی

« آسیب شناسی فرهنگی دانشگاه »

بیست و یکم دی ماه سال هشتاد و نه

  در این نشست ابتدا آقای امین فتحی دبیر هم اندیشی استادان دانشگاه ضمن اشاره به پیشینه وسطح این نشست ها در دانشگاه های کشور و ضوابط و آیین نامه آن، جهت شروع بحث ، به مبنای تأثیرات فرهنگی در جامعه پرداخته واشاره کردند:

  مهمترین موضوع در بحث فرهنگ ،تغییر در افکار افراد جامعه است.

  مبنای تغییر پذیری انسان به ابزارهای هدایتی درونی وبیرونی او مربوط می شود.

  بر اساس قرآن وسنت ابزارهای هدایتی وحوزه تغییر پذیری انسان به عقل وفطرت از درون ،وکتاب وامام مبین (قرآن وامام عصر(عج) در این زمان ) از بیرون مربوط می شود.

  برای اصلاح زیر ساخت های فرهنگی جامعه ، توجه ویژه به این چهار اصل ضروری بنظر می رسد.

  جامعه ای که می خواهد به رشد وبالندگی و فرهنگ مطلوب برسد می بایست :

  1- به عقل واندیشه در آن جامعه بها داده شود.

  2- افراد جامعه از امکان بیداری فطری برخوردار باشند.

  3- امکان بسط فرهنگ ناب قرآنی وحاکمیت آن فراهم باشد.

  4- ارتباط با امامت عمیق بوده واز زمینه های هدایتی امام (عج) بهره مند باشد.

  سپس هر یک از همکاران به بیان نقطه نظرات خود پرداختند که رئوس مطالب آن به شرح زیر است:

  دکتر احمد شجاعی (گروه معارف اسلامی)

  آسیب شناسی : هرآن چیزی است که قابلیت واستعداد تبدیل شدن به یک تهدید رادارد که به دنبال آن بحران پیش می آید. مثل بحران های اجتماعی

  ضرورت آسیب شناسی: آسیب شناسی زمینه رشد وبالندگی را فراهم می کند.

  دلیل ضرورت: اگر آسیب را نشناسیم نمی توانیم درمان کنیم.

  آسیب شناسی در سه محور مورد بحث قرار می گیرد :

  1-آسیب های معرفتی

  2-آسیب های اخلاقی

  3-آسیب های رفتاری

  دکتر برومند صلاحی (دانشکده ادبیات)

  دانشگاه ها دوتا کارکرد دارند:

  علمی وتکنولوژی- فرهنگی واجتماعی

  اگر دانشگاه ها بتوانند فعالیت های فرهنگی خود را درست اجرا کنند می توانند به سایر جاها خط دهند.

  کار فرهنگی هدفمند است .بجای کار فرهنگی سرگرمی فرهنگی ایجاد شده است.

  بزرگترین آسیب فرهنگی در دانشگاه ها روزمرگی فرهنگی است که بخاطر عدم وجود برنامه ریزی است.

  می بایست تلاش شود تا همسویی فرهنگی در میان دانشجویان ایجاد شود .

  دکتر عادل زاهد (دانشکده ادبیات)

  در مهندسی فرهنگی 3کار باید انجام گیرد :

  1- ارزیابی وضع فرهنگی موجود.

  2- تعیین فرهنگ آرمانی که به دنبال آن هستیم.

  3- ارائه طریق وچگونگی رسیدن به آن اهداف.

  برای نهاد آموزش سه تا رسالت اساسی تعریف می شود:

  1- انتقال فرهنگ

  2- فهم فرهنگ

  3- نوآوری وتغییر در فرهنگ

  اگر مدیر خوب تربیت شود استاد خوب تربیت می شود وبه تبع آن دانشجویان خوبی تربیت خواهند شد.

  توجه به تأثیرات غیر مستقیم اخلاقی وتربیتی استادان در جمع دانشگاهیان.

  4-توجه به تبعات ترک امر به معروف ونهی از منکر

  امید علی رعنایی (گروه معارف اسلامی)

  آسیب هایی که ناتوی فرهنگی دشمن به قشر جوان ودانشجو وارد می کند:

  بیش از 17000کانال ماهواره ای در دنیا فعال است که نزدیک 3000آنها در ایران قابل دریافت است.

  از سنین 18تا 40سالگی بیشترین بیننده ها هستند. بالای 250کانال فقط فیلم های مستهجن پخش می کنند.

  علی رغم این مسائل اول باید به دانشجو اجازه بدهیم در کلاس دیدگاه خودش را در مسائل گوناگون ارائه دهد وبه شبهاتی که پیش می آید پاسخ دهیم.

  وضعیت خوابگاه های دانشجویی باید از سوی مسئولان دانشگاه مورد توجه قرار بگیرد.

  باید دغدغه دینداری از سوی استادان در سر کلاسها خودش را نشان دهد.

  عباس فنی اصل (گروه معارف اسلامی)

  ما علت را با نتیجه کار عموماً اشتباه می گیریم. خیلی از این وضعیت موجود نتیجه برخوردهای غلط ماست.

  علل اینکه کارهای ما به نتایج مطلوبی نمی رسد:

  1- تنزل جایگاه دانشگاه ودانشجو در جامعه

  2- تضعیف احساس مسئولیت دانشگاهیان در برابر نیازهای جامعه.

  3- حاکمیت سلیقه ها به جای برنامه های دراز مدت

  4- عدم استفاده ازظرفیت های فکری وفرهنگی ومشارکت تمامی متفکران

  5- انتقال فرهنگ به صورت آزمایش وخطا به سبب عدم تربیت نیروهای متخصص در زمینه های فرهنگی

  6- این وضعیت موجب عدم اعتماد حوزه به دانشگاه ودانشگاه به حوزه شده است. اینها باید دو بال یک فرهنگ باشند.

  7- تعدد کانون های سیاستگذاری با دیدگاه های متفاوت وانتظارات متفاوت ونتیجه آن سر در گمی فرهنگی.

  دکتر عبداله برهانی فر (دانشکده علوم پایه )

  فرهنگ، مجموعه پیچیده ای است که در تمام مسائل دخالت وتأثیر دارد .می توان فرهنگ را میراث اجتماعی انسان دانست که او را از سایر موجودات متمایز می کند.

  آسیب هایی که دانشجویان را در دانشگاه ها تهدید می کند:

  1- اعتیاد

  2- انحرافات اخلاقی که نتیجه تهاجم فرهنگی است .

  3- بی علاقگی دانشجویان به دروس مذهبی وعدم امید به آینده

  4- گرایش به ادیان کاذب که نه تنها یک آسیب بلکه یک تهدید تلقی می شود.

  5- مسأله پوشش که در مورد آن به اجماع نرسیده ایم .

  6- نداشتن روند مشخص ارتباط دانشجویان با یکدیگر.

  7- باز شدن باب تهمت وافترا وغیبت وشایعه پراکنی.

  8- نداشتن سند چشم انداز فرهنگی در دانشگاه ها

  9- عدم تأثیر گذاری عملی بخاطر اینکه حرف وعملمان یکی نیست .

  10- کاربردی نبودن برنامه ها

  دکتر حمیدرضا محمد دوست (دانشکده کشاورزی)

  عدم همسانی سیاست های فرهنگی دولت ها .

  ارزش قائل شدن به کلاس درس ومعرفی منابع مفید برای دانشجویان.

  صدا وسیما در مقابل این همه کانال های ماهواره ای باید تدبیری بیندیشد.

  در مسأله امر به معروف اولین چیزی که به ذهن ما خطور می کند مسأله حجاب است وبقیه مسائل را از یاد می بریم و کمتر به علل این پدیده ها توجه داریم.

  مهندس کریم شفقی اصل (دانشکده فنی ومهندسی)

  همچنان که اولویت اول دانشگاه مسأله آموزش است باید در کنارش بعد فرهنگی هم در نظر گرفته شود.مثلاً ارتباط دانشجو با ما وخانواده اش.

  لحاظ کردن کارنامه فرهنگی برای دانشجویان.

  بیشتر حساسیت های دوران جوانی در دانشگاه بروز می کند ، ما از نظر فرهنگی دنبال دانشجو نیستیم تا زمانی که مشکلی برای او پیش بیاید.

  غفلت ازکار فرهنگی برای استادان در کنار آموزش وپژوهش.

  محمدرضا مولایی (گروه معارف اسلامی)

  شناخت آسیب های فرهنگی کار چندان مشکلی نیست ، علی رغم این همه سرمایه گذاری ها وفعالیت هایی که داریم چه در دانشگاه یا خارج دانشگاه ، چرا به نتیجه مطلوب نمی رسیم.

  ما در حالت تغییر هستیم ، بعد از انقلاب اسلامی ، ساختاری که به لحاظ فرهنگی مبنای این نظام را ساخته ، متفاوت بوده با قبل از انقلاب .

  جوانی که ما در دانشگاه به دنبال آسیب های فرهنگی او هستیم ، محصول یک خانواده است ، بعد مدرسه ونهادهای دیگری مثل رسانه ها یا گروه هایی مثل گروه های دوستی .وتنها با نگاه به دانشگاه نمی توانیم نتیجه مطلوب بگیریم .

  موازی کاری هاوعدم توجه به کیفیت برنامه های فرهنگی وخروجی آنها.

  دکتر مصطفی رحیمی (دانشکده فنی ومهندسی)

  مسائل فرهنگی یک بعدی نیستند بلکه ابعاد مختلفی دارند ، مشکلات دانشجویی نیز دارای ابعادگوناگونی است.

  اگر آینده ای روشن برای دانشجو برنامه ریزی شود ودانشجو براین باور باشد که بعد از فراغت از تحصیل از حداقل امکانات برای زندگی وتشکیل خانواده برخوردار خواهد شد ، مشکلات وانحرافات خود به خود کاهش پیدا خواهد کرد.

  چون مدیریت دانشگاه یا جامعه، منسوب به مذهب است ،وقتی که دانشجو وضعیت خودش را ارزیابی می کند ویک سری نارسایی هایی را مشاهده می کند - در آموزش یا نگاه به آینده وتأمین شغلی - چه بسا این نارسایی ها را به حساب مذهب می گذارد، یعنی حکومتی که بر مبنای مذهب جامعه را اداره می کند،در چنین موقعیتی ، مورد اشکال واقع می شود.

  تفکیک جریان آزاد اندیشی از فتنه و ایجاد بستر سازی برای آزاد اندیشی.

  دکتر جبرائیل رزمجو (دانشکده کشاورزی)

  دانشگاه ها محصول جامعه وآموزش وپرورش را تحویل می گیرند وگاهی دانشگاه ها مظلوم واقع می شوند وکمبودها ومشکلات از جانب دانشگاه ها دیده می شود در حالی که برخی از مشکلات فرهنگی در جامعه نهادینه شده است.

  -جدی نگرفتن آموزش وپژوهش، پژوهش برای رفع مشکلات فرهنگی جزء ضروریات است .

  -تلاش برای تأمین شغلی وآینده دانشجویان می تواند مشکلات بسیاری را حل کند.

  -بالا گرفتن موج مدرک گرایی وافراط وتفریط ها در کارهای فرهنگی.

  دکتر مسعود گنجی (دانشکده علوم پایه)

  اگر امروز مسأله ومشکل فرهنگی داریم ، دیروزی ها نتوانسته اند ما را خوب تربیت کنند واگر فردا وپس فردا مشکلاتی پیش بیاید مطمئناً ما مقصر خواهیم بود.

  در مسائل فرهنگی نیز مثل مسائل مالی می بایست پیگیری و باز خواست نمود (با لحاظ نمودن حد اقل هایی از شاخص های کمی وکیفی).

  کسی که می خواهد برای دانشجو برنامه ریزی کند ، باید دانشجو را بشناسد .

  مطرح کردن مسائل دینی ومذهبی بطور مستقیم از طرف اساتید غیر متخصص در کلاسها ، مثل این است که یک استاد معارف بخواهد درس ریاضی تدریس کند ، واین ایراد کار است، یا اگر بخواهیم چنین کاری را انجام دهیم ، باید کارگاه های آموزشی برای اساتید برگزار کنیم وبرنامه ریزی داشته باشیم که مثلاً در کجا ودر چه موقعیتهایی چنین مسائلی مطرح شود.

  که اگر کوچکترین اشتباهی رخ دهد مشکلات وپیامدهای آن بزرگ خواهد بود .

  دانشجو دارای روحیه ای آرمانگرا ، ظلم ستیز ، ضد اشرافی گری است و عدالت خواهی مستمر دارد، اثبات هویت ملی اش را می خواهد ، ادب ومعرفت به وفور در اینها دیده می شود.

  دانشگاه را نباید جدا از جامعه ببینیم.

  وقتی حرف از کار فرهنگی می شود همه به فکر دین می افتند ،در صورتی که روش زندگی یا تدریس ما یا پژوهش ما فرهنگ می خواهد. بحث فرهنگ خیلی گسترده است ونباید فقط در مسائلی نظیر پوشش خلاصه شود.

  دکتر یعقوب محمدی (دانشکده فنی ومهندسی)

  ما همیشه دنبال نبایدها هستیم ، باید به دنبال آن باشیم که دانشجو را به باید ها ترغیب کنیم.

  ممکن است تعدادی از دانشجویان مشکلات اقتصادی داشته باشند مثلادر پرداخت شهریه یا مسائل دیگر.

  تحت فشار قرار دادن چنین دانشجویانی ممکن است منجر به بروز مشکلات اخلاقی وغیره در دانشجو شود.

  آنگاه حجه الاسلام والمسلمین حمید علی نسب رئیس شورای هم اندیشی دانشگاه ضمن جمع بندی مطالب به نکات زیر اشاره نمودند :

  1-امروزه فرهنگ بعنوان نرم افزار ذهن شناخته می شود ،یعنی در ذهن ما باید یک نرم افزاری شکل بگیرد که ما برمبنای آن حرکت کنیم .

 3 -سکولاریزه کردن برنامه های فرهنگی خیلی بدتر از سکولاریسم است.